Küba’da 2022 yılında Aileler Yasası başlığı altında yapılan referandum, aile kurumunu yeniden tanımlayan ve çocuk haklarını hukuksal güvence altına alan kapsamlı bir reform sürecini başlattı. Toplumun geniş bir kesiminin desteğini alan yasa, yüzde 66,87 oy oranıyla kabul edildi. Yasa, çocukların fiziksel ve zihinsel bütünlüğüne saygı göstermeyi, onurlarını korumayı, ebeveynlerin çocukları üzerinde “velayet” yerine “sorumluluk” hakkına sahip olmasını öngörüyor. Aile üyelerinin haklarının, büyükanne, büyükbaba ve üvey ebeveynleri kapsayacak şekilde genişletilmesi de düzenlemede yer alıyor.
Yeni yasanın getirdiği bir diğer kritik dönüşüm, çocukların kendi hayatları hakkında söz sahibi olmalarına daha fazla alan tanıyor. Ebeveynlerin, gelişim sürecindeki çocuklara kendi kararlarını verebilmeleri için destek olmaları gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca aile içi şiddet cezalarının yeniden düzenlenmesi ve bedensel cezaların yasaklanmasıyla çocukların yaşamlarına saygı duyulan bir ortam oluşturulması hedefleniyor.
Küba’nın bu düzenlemeleri, neoliberalizmin tüm değerleri metalaştıran ve insan onuruna dahi maliyet-biçer bir gözle yaklaşan küresel anlayışının karşısında dikkat çekici bir örnek oluşturuyor. Zira Neoliberal ideoloji, piyasa mekanizmalarını toplumsal yaşamın her alanına yayarak bireyi rekabetçi bir özneye indirger ve onu ekonomik değer üzerinden tanımlar. Bu süreç, esnek çalışma modelleri, performans odaklı değerlendirme sistemleri ve bireysel başarı miti gibi araçlarla insan emeğini metalaştırarak, öznel deneyimleri dahi piyasa dinamiklerine tabi kılar. Buna ek olarak, Neoliberal ideoloji, yalnızca bireylerin hak ve sorumluluklarını metalaştırmakla kalmıyor; giderek çocukları da bir tür “yeni tüketim nesnesi” olarak görüyor. Çocukların aile içindeki yeri, metalaştırıcı bakış açısıyla risk altına giriyor. Eğitimden sağlığa, üretimden tüketime kadar birçok konuya dair neoliberal düzenin çıkarlara dayalı yaklaşımları, çocukları birey olmaktan alıkoyup birer nesneye indirgeme tehlikesi taşıyor. Böylesi bir nesneye indirgeme de çocuğa şiddet, cinsel istismar ve cinayetlerine de dolaysız bir biçimde sebep oluyor. Küba’nın yeni aile yasası, tam da bu yüzden, çocukların metalaştırılmasına karşı bir duruş olarak görülebilir.
Küba Adalet Bakanı Oscar Silvera Martínez de yeni düzenlemeyle ilgili, çocukları birer “meta” değil, birey olarak kabul eden bir anlayışı merkeze aldıklarını vurguladı. Martínez, yeni yasanın, aile alanında ayrımcılığı reddeden, çocukların haklarını koruyarak tüm aile üyelerine hak ve sorumluluklarını hatırlatan, demokratik ve katılımcı bir sürecin ürünü olduğunu belirtti. Küba’da gerçekleştirilen 79 binden fazla toplantıya 6 milyonun üzerinde seçmen katılarak halk istişaresi sağlanmış, böylece düzenlemenin toplumsal meşruiyeti güçlenmiştir.
Kaynak
Küba’da referandum: Aynı cinsiyetten evlilikler yasalaşıyor, aile kavramı dönüşüyor. (2022, 26 Eylül). Evrensel. https://www.evrensel.net/haber/470916/kubada-referandum-ayni-cinsiyetten-evlilikler-yasalasiyor-aile-kavrami-donusuyor